Spurt (treinstel)

Spurt is de Nederlandse naam van het spoorwegmaterieel van Arriva, de treinstellen type GTW van de Zwitserse fabrikant Stadler Rail. Er bestaan dieselelektrische en elektrische varianten. Spurts rijden voor Arriva in de Achterhoek, de regio Rivierenland, op de Vecht-dallijnen (Zwolle-Emmen) en de Noordelijke Nevenlijnen. Voor Qbuzz rijden ze op de Mer-wedeLingelijn.

De treinstellen hebben een instap op perronhoogte. Door een uitschuiftrede sluit deze goed aan op het perron waardoor rolstoelgebruikers zelfstandig kunnen reizen. Boven de draai-stellen is de vloer hoger; er is een opstapje. Sommige treinen hebben een toilet met gesloten systeem dat toegankelijk is voor rolstoelgebruikers; andere hebben geen toilet. De sociale veiligheid wordt vergroot met camera's en noodknoppen. De oorspronkelijke toegelaten maximale snelheid van 120 km/h is op 140 km/h gebracht.

In november 2012 werd begonnen met de inbouw van gratis wifi-internet in alle treinstellen.[1] Sinds eind januari 2013 is het mogelijk draadloos internet te gebruiken.[2][3] Er zijn stopcontacten 230 volt ~ in de eerste klas en op enkele plaatsen in de tweede klas.

De Spurt heeft een ongebruikelijke indeling. Hij bestaat uit een tweeassige motorwagen, ook wel "Powerpack" genoemd[4], met rijtuigen aan weerszijden. De rijtuigen hebben een draai-stel aan één uiteinde, de andere kant rust op de motorwagen (of een tussenrijtuig). Er is een looppad in het midden van de motorwagen.

  • Noordelijke Nevenlijnen

Algemeen

Op 22 juni 2012 werd bekend dat de exacte posities van alle Arriva-treinstellen op de Noorde-lijke Nevenlijnen via de website treinviewer.nl op onder meer smartphones te zien zijn. De treinstellen van Arriva zijn hiervoor uitgerust met GPS-apparatuur.[5]

Op de spoorlijnen Leeuwarden - Stavoren en Leeuwarden - Harlingen Haven was vanaf de introductie de eerste klas gedeclasseerd naar tweede klas. Sinds 13 december 2020 zijn alle treinen op de Noordelijke Nevenlijnen de eerste klas gedeclasseerd in tweede klas. De arm-leuningen tussen de twee zitplaatsen in de eerste klas is na de ombouw wel gebleven.

Constructie en techniek

Het treinstel is opgebouwd uit een aluminium frame met een frontdeel van GVK. Het treinstel heeft een lagevloerdeel. In het 'powerpack' van het treinstel bevinden zich twee 6-cilinder dieselmotoren van MAN die voldoen aan de Euro 3b-norm. De dieselmotoren drijven een dynamo aan (type TSA TGE 59-25-4[6]) die gelijkstroom opwekt. Deze gelijkstroom wordt met een wisselrichter (type ABB BORDLINE CC750 DE[7]) omgevormd tot wisselstroom waarmee de tractiemotoren (type TSA TMF 50-29-4[8]) worden aangedreven.

De treinstellen zijn voorzien van ATB-NG. Dit beveiligingssysteem kan ook overweg met ATB-EG. Op 20 mei 2021 werd bekend gemaakt dat de Noordelijke Nevenlijnen voorzien zullen worden van ERTMS. Aangezien de treinstellen nog niet voorzien zijn van ERTMS, zal er in de komende jaren een ombouw plaatsvinden waarin ERTMS wordt ingebouwd

Bestellingen

Arriva bestelde in 2005 43 treinstellen van de dieselelektrische variant, om hiermee al het bestaande materieel van de Noordelijke Nevenlijnen in één keer te vervangen[9]. Deze nieuwe treinstellen zijn rood/wit van kleur, in tegenstelling tot het groen/wit van de bussen van Arriva. Op 8 juni 2006 vond bij Stadler Rail in Bussnang de roll-out plaats.[10] De 27 treinstellen GTW2/8 bestaan uit drie reizigerscompartimenten en bieden plaats aan 178 personen. De 16 treinstellen GTW2/6 bestaan uit twee reizigerscompartimenten en bieden plaats aan 115 personen. Acht van de 43 treinstellen zijn geschikt gemaakt voor grensover-schrijdend vervoer op het traject Groningen – Leer. Deze zijn in het najaar van 2006 geleverd. De overige GTW's zijn in de loop van 2007 geleverd. De order had een waarde van 220 mil-joen Zwitserse frank (ongeveer 140-145 miljoen euro).

In 2008 heeft Arriva voor de Noordelijke Nevenlijnen acht extra treinstellen besteld:

  • drie om in de spitsuren meer capaciteit te bieden
  • nog eens vier voor de heringebruikname van de spoorlijn Zuidbroek – Veendam
  • en een stel voor de extra dienst naar Sneek.

Deze stellen werden door Stadler Rail in Siedlce (Polen) gebouwd en in 2009 en 2010 ge-leverd, waarmee het totaal aantal Spurts in Noord-Nederland op 51 komt. Van deze bestelling kwamen de eerste twee stellen op 12 september 2009 naar Nederland.

De treinen van vervoerbedrijf Arriva moeten energiezuiniger rijden. In de bestuurderscabine van de machinisten zijn apparaatjes geïnstalleerd waaraan de bestuurder af kan lezen hoe-veel dieselolie hij verbruikt per gereden kilometer. Hierdoor kan de machinist zijn rijstijl aanpassen.[11]

In de zomer kan de ruimte voor het vervoer van o.a fietsen in het ABfk-rijtuig verhoogd worden door een aantal vaste zitplaatsen 2e klas te vervangen door klapzittingen. Buiten het hoogseizoen worden de vaste zitplaatsen 2e klas teruggeplaatst.

In 2020 is de 351 uitgerust met ATO[12].

Allereerste inzet

Het eerste treinstel, de 305, werd op 1 november 2006 door minister Peijs in Groningen offi-cieel in gebruik gesteld. Hierbij werd ook de nieuwe naam voor dit treinsteltype gepresen-teerd: Spurt. Vanaf 5 november 2006 werden deze treinstellen voor het eerst ingezet op de lijn Groningen – Bad Nieuweschans – Leer, waarmee er weer een rechtstreekse verbinding is tussen Groningen en Duitsland (voorheen moest worden overgestapt in Bad Nieuweschans). Naarmate er meer stellen geleverd werden, is de Spurt op meer lijnen ingezet.

De inzet van de Spurt op het traject Groningen – Bad Nieuweschans verliep aanvankelijk niet geheel probleemloos, waardoor er vaak grote vertragingen optraden. Een van de problemen vormde de uitschuiftrede die automatisch het perron op schuift, nadat de trein is gestopt. Doordat niet alle perrons een gelijke hoogte bleken te hebben, raakte de trede vaak beschadigd. In 2008 zijn alle perrons, voor 8 miljoen euro, op de juiste hoogte voor de Spurt gebracht.

Onderhoud

De treinstellen van de Noordelijke Nevenlijnen worden bij Stadler technisch onderhouden, in 2005 is hiervoor in Leeuwarden een werkplaats gebouwd. Aanvankelijk werd het onderhoud uitgevoerd bij Voith, maar in februari 2014 zijn de Nederlandse onderhoudsvestigingen van Voith overgenomen door Stadler Rail.[13] In mei 2014 werden 37 treinstellen bij Talbot te Aken opnieuw gespoten.

Aflevering

Op donderdag 8 juni 2006 vond de roll-out van het eerste treinstel nummer (10)228 bij Stadler Rail AG in Bussnang plaats. Op 8 augustus 2006 kwam het eerste treinstel via Bad Nieuweschans in Nederland aan. Van de treinserie GTW 2/6 werden alle treinstellen nummers 228 - 243 afgeleverd aan Arriva. Op 18 september 2007 zijn de laatste stellen uit de treinserie GTW 2/8, nummers 301 - 327 afgeleverd. Daarmee zijn alle 43 bestelde dieselstellen geleverd.

Van deze treinstellen werden 8 treinstellen (301 - 305 en 228 - 230) geschikt gemaakt voor het verkeer met Leer in Duitsland. De aanpassingen bestaan onder andere uit een extra tree-plank voor lage perrons en PZB (het in Duitsland gebruikte beveiligingssysteem). Vanaf september 2009 werd het traject met nog eens 3 treinstellen (244 en 345 - 346) uitgebreid.

Verlenging

Omdat het aantal reizigers de afgelopen jaren fors is toegenomen was uitbreiding van het materieelpark nodig. Arriva heeft hiervoor in de zomer van 2014 zes tweewagentreinstellen verlengd tot driewagentreinstellen.[14] Dit gaat om 235 en 247-251.[15] Op 1 juli 2014 zijn de stellen 247-249 op transport gegaan voor verlenging naar Polen en eind augustus 2014 zijn ze als 347-349 weer teruggekeerd. In oktober 2014 kwam de 350 terug uit Polen. In oktober dat jaar zijn de 351 en 335 voor verlenging naar Polen, op zondag 7 december kwamen de stellen als 335 en 351 terug uit Polen.

In 2016 zijn nog vier extra stellen verlengd. In de tweede week van juli 2016 gingen de stellen 234 en 236 naar Polen voor verlenging. Als 334 en 336 kwamen ze op 23 augustus 2016 terug naar Nederland.[16] Later volgden de 245 en 246, die terug kwamen als 345 en 346.

De verlengde stellen onderscheiden zich van de anderen treinstellen door een witte deur, die vanwege toelatingseisen van de IL&T tot in zekere mate verplicht wordt gesteld voor nieuwe of gemoderniseerde treinen. Hiermee hebben de verlengde treinen bijna dezelfde kleur-stelling als de Spurts in Gelderland (die ook voorzien zijn van witte deuren), op de witte balk langs het dak na.

Fietsen

De indeling van het ABfk-rijtuig kan voor het verhogen van het aantal fietsen worden aangepast door een aantal tweedeklaszitplaatsen te vervangen door klapzittingen. In de zomermaanden kan op het traject tussen Leeuwarden en Harlingen Haven voor het verhogen van het aantal fietsen in het Bf-rijtuig een aantal tweedeklaszitplaatsen verwijderd worden.

Refit

In 2020 worden alle GTW's uit deze vloot grondig gereviseerd[17]; ze worden voorzien van een nieuw uiterlijk en interieur en ook technisch worden er vernieuwingen doorgevoerd. Het powerpack wordt uitgerust met een batterijenpakket van ongeveer 600 kg, een capaciteit van 60 kWh en een maximale ontlading van 200 kW[18].

Voor de toelating van de Refit-GTW's met ingebouwde PZB/Indusi in Duitsland (voor de Wiederline) wordt de 303 op 31 juli 2021 overgebracht naar het Zughotel RailAdventure in Braunschweig, waar deze lange tijd geparkeerd blijft. Hierdoor is dit het laatste exemplaar uit deze vloot met de rode Spurt-kleurstelling

Inzet

Door de indienstelling van de WINK is de inzet veranderd en wordt GTW nauwelijks meer in-gezet op de Friese regionale spoorlijnen. Per 14 juni 2021 wordt er wel weer door GTW gereden tussen Leeuwarden - Harlingen Haven, omdat GTW meer fietsen kan vervoeren dan de WINK. Dit vanwege de vele vakantiegangers naar de Waddeneilanden.

Enkele stellen uit deze vloot kunnen sinds de komst van de WINK ook elders ingezet worden. De 307 en 308 zijn in juli 2023 naar Limburg gebracht om daar de LINT 41/H's te vervangen. De 229 en 348 zijn in juli 2023 naar Arnhem gebracht om spitstrein 36914 te gaan rijden, van Arnhem Centraal naar Didam zonder stops in Velperpoort en Zevenaar.

  • MerwedeLingelijn

Algemeen

Arriva in Zuid-Holland had voor de MerwedeLingelijn oorspronkelijk 7 elektrische treinstellen aangeschaft[19], waarvan zes GTW's 2/8 en één GTW 2/6. Deze stellen zijn op 14 september 2008 in gebruik genomen. Ze hebben geen eerste klas en geen toilet. In 2011 zijn daar in verband met de kwartierdienst tussen Dordrecht en Gorinchem één GTW 2/6 en twee GTW's 2/8 bij gekomen. Op 30 mei 2011 werden de drie nabestelde treinen afgeleverd.[20]

De treinstellen zijn voorzien van stroomrichters van ABB, type BORDLINE CC750 DC-1500-M [21].

Onderhoud

De treinstellen van de MerwedeLingelijn worden bij Stadler te Blerick technisch onderhouden.

Aflevering

De Spurts voor de Zuid-Hollandse MerwedeLingelijn (Dordrecht – Geldermalsen) zijn de elektrisch aangedreven versie. Deze treinen hadden dezelfde kleurstelling als de Spurts in Friesland en Groningen. In tegenstelling tot Noord-Nederland waren bij de ingebruikname van de treinstellen op dit traject niet alle perrons op de juiste hoogte voor de Spurt gebracht. Na een presentatie in Zwitserland in april 2008 vond de eerste inzet met reizigers plaats sinds september 2008.

Overname Qbuzz

Sinds 9 december 2018 is de concessie voor de MerwedeLingelijn overgedragen aan Qbuzz. Hierbij heeft de nieuwe vervoerder de treinen tevens een ander treinstelnummer gegeven. In 2020 en 2021 werden alle treinen voorzien van een nieuw huisstijl in de R-netkleuren aan de buitenzijde en nieuwe stoelen met stroompunten aan de binnenzijde.

  • Vechtdallijnen

Algemeen

Op 2 juli 2010 werd bekend dat Arriva 14 elektrische treinstellen (zes GTW's 2/6 en acht GTW's 2/8) van de vierde generatie heeft besteld bij Stadler Rail[22]. Deze treinen werden in het Poolse Siedlce gebouwd. Op 12 juni 2012 vond bij Stadler Rail in Erlen de roll-out plaats[23]. De elektrische stellen worden ingezet op de spoorlijn tussen Zwolle en Emmen, onderdeel van de Vechtdallijnen.

In tegenstelling tot andere Arriva-treinstellen rijden de treinen voor de Vechtdallijnen in een blauw/witte regionale huisstijl. De treinstellen hebben een gratis wifi-netwerk[24], een eerste-klasafdeling, een stilte-afdeling en een toilet. De driedelige GTW 2/8-treinstellen hebben bovendien een balie voor de treinsteward. Doordat er in vergelijking met de eerdere Spurt-series meer beenruimte wordt geboden, is de grootte van de ramen in het lagevloersgedeelte van de trein hierop aangepast. In plaats van vijf even grote ramen zijn er vier grotere ramen en één kleiner raam.

In 2016 kwamen er in de ochtend- en avondspits 165 extra zitplaatsen bij. Gedeputeerde Staten van Overijssel en Drenthe hebben vervoersmaatschappij Arriva opdracht gegeven drie extra tussenbakken te kopen voor de verlenging van drie GTW's 2/6 naar GTW's 2/8. Dat kost 6 miljoen euro, waarvan het Rijk 3 miljoen euro en Overijssel en Drenthe samen 3 miljoen euro betalen. Hiermee zijn de voormalige 414, 415 en 416 verlengd en daarbij omgenummerd tot resp. 514, 515 en 516.[25] Deze zijn nog altijd te onderscheiden van de andere 2/8 stellen door het ontbreken van de stewardbalie.

  • Overname Connexxion GTW

Het Connexxion GTW treinstel 5037 is door Arriva overgenomen voor de Vechtdallijn als vervanging van treinstel 520, dat zwaar beschadigd is geraakt bij een aanrijding bij Dalfsen op 23 februari 2016. Het stel is vernummerd in 525, en is identiek aan de Arriva-treinen, het had andere bekleding op de stoelen en een blauw Connexxion-uiterlijk met Arriva-logo. Begin september 2017 is dit treinstel teruggekomen na groot onderhoud en een renovatie. Hierbij is een groot deel van de bekleding vervangen en gelijkgemaakt naar de rest van de treinen van de Vechtdallijnen, ook rijdt dit treinstel nu in de regionale huisstijl van de provincie Overijssel met als productnaam Blauwnet, zoals de overige treinstellen op de Vechtdallijnen.

  • Gelderland

Algemeen

Op 2 juli 2010 werd bekend dat Arriva 24 dieselelektrische treinstellen[27] van de vierde gene-ratie heeft besteld bij Stadler Rail. De dieselelektrische stellen worden vanaf 9 december 2012 ingezet op de spoorlijnen in de Achterhoek tussen Zutphen en Winterswijk en tussen Winters-wijk en Arnhem, op de Veluwe tussen Zutphen en Apeldoorn en in de regio Rivierenland tussen Arnhem en Tiel RS33. Deze treinstellen zijn voorzien van een eerste klas, maar hebben geen toilet. De treinen zijn voorzien van een gratis draadloos internet[28]. De rood/witte huisstijl wordt aangevuld met witte deuren. Elk treinstel is genoemd naar een persoon die van grote betekenis voor de regio is (geweest). Door toepassing van meer beenruimte in de coupé-opstelling werden vier ramen in het lagevloerdeel groter en het vijfde raam kleiner. De bekende trein is Flipje (10261).

Deze treinen werden in het Poolse Siedlce gebouwd. Op 5 mei 2012 vond bij Stadler Rail in Erlen de roll-out plaats[29].

Alle 24 treinstellen zijn uitgerust met zogeheten frontcamera's. Daardoor kan de politie bij calamiteiten de beelden bekijken en zien wat er gebeurd is. Zo kan de politie sneller de juiste toedracht achterhalen[30].

Constructie en techniek

Het treinstel is opgebouwd uit een aluminium frame met een frontdeel van GVK. Het treinstel heeft een lagevloerdeel. Het treinstel heeft twee dieselmotoren van Deutz, type TCD 16.0 V8. Een dieselmotor drijft een dynamo met een elektromotor aan. Deze dieselmotoren voldoen aan de Euro 3b-norm.

Onderhoud

De treinstellen van de Achterhoek, Veluwe en Rivierenlandlijnen en de Vechtdallijnen worden door Arriva zelf technisch onderhouden. Hiervoor werd in 2012 samen met Strukton in Zutphen een werkplaats gebouwd.[31] De werkplaats werd op 4 oktober 2012 geopend.

Oriëntatie

Alle GTW stellen in de Achterhoek staan met het ABfk-rijtuig in dezelfde richting; tussen Apel-doorn en Winterswijk aan de westkant en na de bocht van Winterswijk aan de oostkant. Arriva heeft hiervoor gekozen zodat dit rijtuig, waarin de 1e klas en fiets- en rolstoelruimte zich be-vinden, op de meeste stations het dichtst bij de in- en uitgang staat. Hierdoor hoeven 1e klas reizigers en mensen met een fiets, rolstoel, rollator, of scootmobiel op deze stations de minste afstand af te leggen.

Omdat het inzetgebied in feite één doorgaande lijn is, zullen stellen in normale dienst niet zomaar omgekeerd geraken. Dit komt soms voor, bijvoorbeeld wanneer een stel vanuit Arnhem rechtstreeks naar de werkplaats in Zutphen wordt overgebracht via de IJssellijn. Het treinstel wordt dan wel ingezet, om later op een geschikt moment "gedriehoekt" te worden. Dit gebeurt meestal op Arnhem Goederen, maar kan ook door een ronde Zutphen-Deventer-Apeldoorn-Zutphen (of vice versa) te rijden.

Limburg

  • Zie Limburgse GTW voor meer informatie over de GTW's van Arriva in Limburg.

Algemeen

Bij Veolia Transport Nederland reden t/m de dienstregeling van 2016 dezelfde GTW's onder de naam Velios. Sinds de dienstregeling van 2017 zijn deze treinstellen bij Arriva in dienst en is de naam Velios verdwenen.

Namenlijst

Bij Veolia hadden de treinstellen naast een naam ook een portret op de motorwagen van de persoon waar ze naar vernoemd waren. Bij Arriva zijn deze portretten verdwenen. Momenteel is Arriva bezig de namen weer op de treinstellen te krijgen waar ze bij Veolia ook op stonden. Dit levert soms 2 treinstellen op die met dezelfde naam rondrijden.

Overname Veolia door Arriva

De treinen die destijds onder bezit waren van Veolia Transport zijn met de ingang van de nieuwe concessie doorgeschoven naar Arriva. Deze hebben de huisstijl van de bussen in de regio gekregen. De elektrische stellen zijn gespoten en de dieselstellen zijn slechts bestickerd, omdat deze mogelijk elders ingezet zullen worden nadat de Maaslijn is geëlektrificeerd.

Externe links/verwijzingen

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bronnen, noten en/of referenties

  1. Gratis internet bij Arriva
  2. Gratis internet in Arriva-treinen Groningen en Fryslân
  3. Internet in alle Arriva treinen
  4. Arriva bestelt 38 nieuwe GTW's - Treinenweb
  5. Leeuwarder Courant, Treinen Arriva te volgen met mobieltje (22 juni 2012). Gearchiveerd op 26 juni 2012.
  6. (en) Traktionssysteme Austria GmbH, Stadler Rail GTW DMU for various operators. Geraadpleegd op 1 oktober 2023.
  7. (en) ABB, CC750 DE M U RevC EN.pdf BORDLINE® CC750 DE For diesel-electric regional trains (DMU). Geraadpleegd op 1 oktober 2023.
  8. (en) Traktionssysteme Austria GmbH, Stadler Rail GTW DMU for various operators. Geraadpleegd op 1 oktober 2023.
  9. (de) Stadler Rail Group, Exporterfolg in Holland: Arriva bestellt 43 Gelenktriebwagen (pdf) (13 mei 2005). Gearchiveerd op 6 juni 2011. Geraadpleegd op 1 oktober 2023.
  10. (de) Stadler Rail, Roll Out der 4. Generation DMU-GTW für Arriva (8 juni 2016). Gearchiveerd op 6 juni 2011.
  11. Treinen Arriva gaan energiezuiniger rijden
  12. (de) Winde, Marina, Premiere im niederländischen Groningen: Erste Fahrt eines automatisch gesteuerten Zugs mit Fahrgästen (pdf) (12 februari 2020). Gearchiveerd op 10 mei 2020. Geraadpleegd op 1 oktober 2023.
  13. Stadler Rail neemt onderhoudsbedrijf Voith over
  14. Arriva gaat treinstellen verlengen
  15. Arriva heeft, vooruitlopend op de verlenging tot driewagenstel, de GTW 2/6's 10247-10251 al vernummerd in 10347-10351.
  16. Arriva verlengt treinen in Noord-Nederland
  17. (de) Stadler Rail Group, Stadler gewinnt langfristigen Service- und Instandhaltungsauftrag für 69 Züge von Arriva Nederland im Norden Hollands (10 juli 2018). Gearchiveerd op 31 januari 2020.
  18. Werken bij Stadler, Project Refit. Geraadpleegd op 1 oktober 2023.
  19. (de) Stadler Rail Group, Weiterer Exporterfolg nach Holland: Arriva bestellt zusätzlich 7 Gelenktriebwagen (pdf) (5 december 2006). Gearchiveerd op 6 juni 2011.
  20. Op de Rails, juli 2011.
  21. (en) ABB, BORDLINE® CC750 DC_1500V For regional trains (EMU) with 1500 Vdc grid voltage (pdf). Geraadpleegd op 16 september 2023.
  22. (de) Stadler Rail, Arriva Niederlande kauft 99. Zug (10 juli 2010). Gearchiveerd op 28 juli 2010.
  23. (de) Stadler Rail, Roll-out des ersten GTW für Vechtdallijnen (NL) (12 juni 2012). Gearchiveerd op 19 oktober 2013.
  24. Wifi in de trein.
  25. De Stentor, Ruim baan voor treinreizigers Zwolle - Emmen (18 november 2014). Gearchiveerd op 29 november 2014.
  26. Ontbreekt op deze pagina.
  27. (en) Arriva Achterhoek
  28. De Stentor, Geen wc, wel draadloos internet (12 mei 2012). Gearchiveerd op 15 oktober 2013.
  29. De Gelderlander, Arriva ontvangt treinen in Zwitserland (7 mei 2012). Gearchiveerd op 9 juli 2012.
  30. Tubantia, Frontcamera's op alle treinen van Arriva (11 juni 2014). Gearchiveerd op 14 juli 2014.
  31. Arriva houdt onderhoud nieuwe treinen in eigen hand

      ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

      Geraadpleegde bron: nl.wikipedia.org/wiki/Spurt - 20-10-2023

      Pagina geheel vernieuwd: 20 oktober 2023